IS COACHING WAT IK ZOEK?

ERVARINGSDESKUNDIGE, COACH, THERAPEUT, PSYCHOLOOG, PSYCHIATER,... WAT IS HET VERSCHIL?

Allemaal willen ze je ondersteunen en helpen om je leven beter te maken door gesprekken met je te hebben. Ze creëren een veilige, professionele, ondersteunende omgeving zonder oordeel en zijn gebonden aan ethische codes die de vertrouwelijkheid garanderen. Er wordt naar je geluisterd en er worden verdiepende vragen gesteld. Toch zijn er belangrijke verschillen en daar is soms verwarring over.

Wanneer je vastloopt in je leven en/of dingen wil gaan veranderen en aanpakken is het fijn om daar wat hulp bij te krijgen. Je kan daarvoor een professional inschakelen. Tegenwoordig is dit gelukkig geen taboe meer en is het gangbaar dat iemand die in een moeilijkere periode zit en open staat voor hulp uitreikt naar begeleiding. Werken aan jezelf en je geluk wordt nu erg aangemoedigd. 

Een coach beoefent geen zorgberoep!

Op een schaal van 1 tot 10, waarbij je 5 zou kunnen omschrijven als een gemiddeld functioneren met ups en downs, 1 als ernstige verstoring en 10 als ideale balans, kan een coach je helpen van een 5 naar een 10 te evolueren. Je hoeft geen grote problemen te hebben om naar een coach te stappen. Vele mensen zien een coach als een sparringpartner bij tijdelijke uitdagingen of ter preventie van een grotere problematiek. Je worstelt met iets waardoor je aan de slag wilt en je voelt de kracht om dingen aan te pakken, alleen weet je niet altijd goed hoe of lukt het niet steeds of je valt steeds terug in oude patronen, en je wilt hier wat goede hulp bij. Voorbeelden zijn omgaan met stress, conflicten binnen familie of werk, levensvragen, niet goed weten wat je wilt met je leven, je loopbaan of ontwikkeling daarbinnen, terugkerende thema's rond verbinding, communicatie, sociale handigheid, weerbaarheid, grenzen aangeven, leiderschap, teamdynamieken enzovoort. Je kan je hierdoor heel slecht voelen, maar je zit niet gemiddeld of constant op een ”2”.

Het uitgangspunt bij coaching is dat iedereen alle talenten in zich heeft, maar ze niet goed (her)kent of er onvoldoende gebruik van maakt. Hierdoor is men minder effectief of minder gelukkig. Een coach zorgt ervoor dat een persoon zijn/haar krachten optimaal benut en fungeert als een katalysator, waardoor mensen kunnen groeien, bloeien en met meer voldoening, plezier en balans kunnen leven. Een coach staat in de relatie met jou als klant of coachee naast je, en niet boven je. Jij bent expert van jouw leven. De coach is expert in het begeleiden naar een oplossing, bewaking van een systematiek, observeren van patronen en uitdagende vragen stellen.  Het is mogelijk dat een coach jou oefeningen en tools aanreikt om een gewenste verandering te begeleiden. Je ontdekt samen met de coach nieuwe mogelijkheden en leert vanuit een ander perspectief naar het leven kijken, maar een coach gaat jou niet zeggen wat je moet doen. Een coach heeft een hands-on mentaliteit waarin hij/zij bekijkt wat er in het hier en nu gebeurt, en dat gebruikt om de toekomst te veranderen. Wat zijn belemmerende of juist motiverende aspecten voor het gedrag dat je wil veranderen? Hierbij is de coach soms wat directief en vraagt een actieve houding van de coachee, zodat hij/zij via reflectie op het eigen gedrag zelf tot inzichten kan komen. De coach helpt de coachee om zichzelf blijvend weer te helpen door ander gedrag aan te leren of door patronen te doorbreken. Coachtrajecten duren vaak minder lang en zijn doel- en actiegericht. Tijdens sessies wordt er ervaren, gevisualiseerd, geëxperimenteerd met dingen die meteen in het dagelijks leven kunnen ingezet worden en die direct resultaat boeken.

Coaching is momenteel nog geen erkend beroep, en het is goed bij je coach ook te vragen naar zijn/haar opleiding. Er zijn grote verschillen, gaande van een paar uur online opleiding tot werkelijk aan universiteit gebonden post-graduaten die een paramedische vooropleiding vereisen.  Een coach met kennis van psychologie kan menselijk gedrag beter begrijpen en aanpakken, wat essentieel is voor begeleiding in effectieve communicatie, motivatie, empathie, conflicthantering en personalisering van coachingtools en -technieken. Een basisbegrip van psychologie is voor een coach ook cruciaal om de grenzen van coaching te bewaken en goed in te schatten of/wanneer doorverwijzing naar een gezondheidsprofessional nodig is.

Het Riziv of je ziekenfonds gaat coaching niet vergoeden.  Werkgevers hebben vaak wel een budget om te investeren in de opleiding en het welzijn van hun werknemers.  Het is altijd de moeite waard om een tussenkomst van je werkgever te onderhandelen.  

Gezondheidszorgberoepen

Beroepen in de zorg richten zich primair op de fysieke en mentale gezondheid van personen en behandelen ziektes en aandoeningen met medische of psychologische interventies.

Je huisarts is een arts met een zeer ruime opleiding.  Hij of zij is vaak je eerste aanspreekpunt en vertrouwenspersoon als je wat minder goed in je vel zit of als je tegen wat vraagstukken aanloopt. Hij/zij kent ook je thuis- en werksituatie goed en kan samen met je heel goed oordelen of extra hulp nodig is en waar je deze kan krijgen. Huisartsen zijn daartoe in je regio ook heel erg goed geconnecteerd met andere zorgverstrekkers en begeleiders. De meeste huisartsen hebben echter niet de ruimte in hun consultatiestructuur om uitgebreid te werken aan de geestelijke gezondheid van hun patiënten en zullen daartoe vaak samenwerken met anderen.

Een psychiater is een arts die zich na zijn studie geneeskunde heeft gespecialiseerd in de psychiatrie. Een psychiater is een medisch specialist in geestelijke gezondheid. Psychiaters zijn bevoegd om diagnoses te stellen, medicatie voor te schrijven, lichamelijk onderzoek te doen en laboratoriumtests aan te vragen en te interpreteren. Artsenbezoeken zijn terugbetaald door de mutualiteiten. Meestal kom je bij de psychiater terecht op doorverwijzing van je huisarts en worden bevindingen en resultaten ook overlegd.

Een psycholoog heeft de studies psychologie gevolgd en beoordeelt, diagnosticeert en behandelt psychologische stoornissen en emotionele en gedragsproblemen, maar mag geen medicatie voorschrijven. Daarvoor moet hij/zij doorverwijzen naar een arts.  Bepaalde geaccrediteerde psychologen worden terugbetaald, voor een beperkt aantal bezoeken per jaar. Een psycholoog is een erkend beroep.

Een therapeut is iemand die mensen helpt met psychische problemen en het verwerken van heftige problematiek. Een therapeut stelt geen diagnoses en schrijft geen medicatie voor. Een therapeut is geen arts of psycholoog. Vaak ga je naar een therapeut als het niet lukt om zelf stappen te zetten en je functioneren in het dagelijks leven ernstig is verstoord. Therapie gaat ervan uit dat gedrag wordt gevormd door aspecten uit het verleden. De therapeut probeert te blijven graven in het verleden, tot verklaard is waardoor het hedendaagse gedrag zich op deze manier uit. Deze trajecten kunnen lang duren. Aangezien mensen zich graag achter het verleden schuil houden, kan spitten in het verleden moeilijk zijn.  Een therapeut geeft therapie: gesprekken die je met een therapeut voert dienen voor het werken aan een oplossing bij psychische problemen. De therapeut richt zich in de gespreksvoering voornamelijk op het oorspronkelijke onderliggende probleem. Hierbij wordt gericht op specifieke matige tot ernstige problemen, zoals depressies of (complexe) trauma’s. Kamp je bijvoorbeeld met een verslaving? Of heb je hulp nodig bij het aanpakken van je angst en onzekerheid omdat deze zodanig in je leven aanwezig zijn dat ze je leven momenteel erg beperken? De therapeut is gedragsdeskundige en onderzoekt tijdens de behandeling met jou hoe bepaald gedrag is ontstaan, hoe het in stand blijft en hoe het veranderd kan worden. Veelvoorkomende soorten van therapie zijn cognitieve therapie, gedragstherapie, cliëntgerichte therapie en psychoanalyse.

Therapeut is als beroep niet erkend en niet terugbetaald. Sommige mutualiteiten maken hierin wel een uitzondering.  Psychotherapie is als 'behandeling' wel erkend en beschreven.  Ook hier geldt dat je best navraag doet over de precieze opleiding van je therapeut. Op een schaal van 1 tot 10, waarbij je 5 zou kunnen omschrijven als een gemiddeld/normaal functioneren, 1 als ernstige verstoring en 10 als balans, brengt een therapeut je typisch van een 1 naar een 5 of 6.

Andere en gemengde profielen

Ervaringsdeskundigen, lotgenotengroepen of patiëntenverenigingen zijn mensen die hebben meegemaakt of meemaken wat jij nu meemaakt. Dit zijn mensen die hun eigen ervaring en kennis die ze hebben opgedaan bij een chronische aandoening, bij hun echtscheiding, als mantelzorger, bij verlies, tijdens hun burn-out, enzovoort delen met anderen in de vorm van bijvoorbeeld tips & tricks. Bijeenkomsten hebben de bedoeling dat mensen zich gesteund kunnen voelen en weten dat ze niet alleen zijn met hun problematiek. Het is zeer waardevol om dergelijke contacten te hebben, maar deze mogen niet verward worden met professionele en doelgerichte hulpverlening door een professional. Eigen ervaringen kunnen leiden tot verwarmende sympathie, echter ieders situatie is anders en kan niet op dezelfde manier benaderd worden. De kunst van een professional is ook om zijn/haar eigen verhaal net niet te betrekken en de situatie van de klant los te koppelen van projecties door eigen ervaringen. 

Er bestaan natuurlijk gemengde profielen. Psychologen die ook een therapie- of coachopleiding hebben gevolgd.  Coaches die studies psychologie volgden. Coaches of therapeuten die een expertisedomein kiezen net omdat ze daarin ervaringsdeskundige zijn. Ervaringsdeskundigen die nadien bijscholen tot coach, therapeut...

Tandemvormen zijn mogelijk. Soms werkt je begeleider in een multidisciplinair team en kom je, afhankelijk van je uitdagingen, voor sommige aspecten bij iemand anders terecht binnen 1 praktijk.  Ook samenwerkvormen over de praktijkmuren heen zijn perfect mogelijk. Als je bijvoorbeeld binnen een traject met een zorgverlener toch aanvoelt dat voor bepaalde deelaspecten buiten werken in de natuur met paarden voor jou een aanvullend perspectief kan bieden, kan dit opgepikt worden in parallel met je ander traject bij een therapeut, psychiater of psycholoog. Het is dan wel aangewezen dat je met al je begeleiders transparant bent over de andere trajecten die je nog volgt. Zo kan de aanpak daarop afgestemd worden om jou beter te helpen.

Wees kritisch!

Net als bij elk ander beroep betekent het diploma nog niet dat je ook een goede arts, psycholoog, therapeut, coach treft. In elk van die beroepen zijn er immers al heel wat mensen in opspraak gekomen. Vraag dus zeker naar de opleiding, maar durf ook je buikgevoel volgen als er iets niet klopt voor jou.  Zeg het als je niet uit de consultaties / sessies haalt wat voor jou belangrijk is.  Een goede begeleider staat altijd open voor jouw feedback en wil niet liever dan dat jij uit je impasse geraakt, ook al betekent het dat je doorverwezen wordt naar iemand anders.